Ολιστική διαχείριση των ασθενών με δερματικά λεμφώματα
📇ΑΡΘΡΟ *της Κατερίνας ΠατσατσήΚαθηγήτριας Δερματολογίας – ΑφροδισιολογίαςΒ΄ Κλινική Δερματικών & Αφροδισίων Νόσων ΑΠΘ Τα πρωτοπαθή δερματικά λεμφώματα αποτελούν μια μεγάλη ομάδα λεμφωμάτων που αφορούν πρωτίστως στο δέρμα και, ανάλογα με τη μορφή τους, μπορούν να συνοδεύονται από συστηματική συμμετοχή. Διακρίνονται σε Τ και Β πρωτοπαθή δερματικά λεμφώματα. Το μεγαλύτερο ποσοστό των Τ-δερματικών λεμφωμάτων (CTCL) ανήκουν στο φάσμα της σπογγοειδούς μυκητίασης και ακολουθούν τα CD 30+ δερματικά λεμφώματα (λεμφωματοειδής βλατίδωση, αναπλαστικό λέμφωμα) και άλλα σπανιότερα CTCL (υποδερματικό λέμφωμα, Τ small / medium cell lymphoma κλπ). Από τα Β δερματικά λεμφώματα συχνότερο είναι το Β-οζώδες λέμφωμα και Β- λέμφωμα οριακής ζώνης και σπανιότερο το Β λέμφωμα τύπου ποδός. Η εξέλιξη ενός δερματικού λεμφώματος σε συστηματικό λέμφωμα εξαρτάται κυρίως από την αρχική μορφή του και η πλήρως στοιχειοθετημένη διάγνωση με όλο το απαιτούμενο πάνελ των ανοσοϊστοχημικών δεικτών είναι κριτικής σημασίας για τη σταδιοποίηση, τη θεραπεία και τη συνολική πρόγνωση. Η σπογγοειδής μυκητίαση, που αποτελεί και το συχνότερο από όλα τα πρωτοπαθή δερματικά λεμφώματα, συνοδεύεται από καλή πρόγνωση, ιδιαίτερα στα αρχικά της στάδια. Για τη θεραπεία στα στάδια αυτά, πολύ σημαντική είναι η θεραπεία με έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία (UVA, UVB, PUVA). Η φαρέτρα των συστηματικών αγωγών ξεκινά με συστηματικά ρετινοειδή (ακιτρετίνη ή μπεξαροτένη), μεθοτρεξάτη και προχωρά με ειδικά μονοκλωνικά αντισώματα (brentuximab vedotin, mogamulizumab) και άλλα αντινεοπλασματικά φάρμακα. Σε περιπτώσεις ερυθροδερμίας και αιματολογικής προσβολής χρησιμοποιείται η εξωσωματική φωταφαίρεση και σε προχωρημένα στάδια η μεταμόσχευση μυελού των οστών. Η ακτινοθεραπεία με e- beam χρησιμοποιείται με μεγάλη επιτυχία για την αντιμετώπιση όγκων της σπογγοειδούς μυκητίασης συνδυαστικά με τις συστηματικές αγωγές.Αντίστοιχα, για τη θεραπεία των πρωτοπαθών Β δερματικών λεμφωμάτων συχνά απαιτείται συνδυασμός χειρουργικής αντιμετώπισης, ακτινοθεραπείας και συστηματικών αγωγών.Η συνεργασία πολλών ειδικοτήτων είναι απαραίτητη για την ολιστική διαχείριση των ασθενών με δερματικά λεμφώματα. Το Ειδικό Ιατρείο Η Β΄ Πανεπιστημιακή Κλινική Δερματικών & Αφροδισίων Νόσων ΑΠΘ,υπό τη Διεύθυνση της Καθηγήτριας Δερματολογίας – Αφροδισιολογίας ΑΠΘ Ελισάβετ Λαζαρίδου, ανάμεσα στα Ειδικά Ιατρεία της συμπεριλαμβάνει το Ειδικό Ιατρείο Δερματικών Λεμφωμάτων από το 2010. Υπεύθυνες του Ιατρείου είναι η Καθηγήτρια Δερματολογίας – Αφροδισιολογίας Αικατερίνη Πατσατσή και η Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Βιοχημείας ΑΠΘ αιματολόγος Ελισάβετ Γεωργίου. Για τη φωτοθεραπεία των ασθενών με σπογγοειδή μυκητίαση η Κλινική διαθέτει καμπίνες UVA και UVB, υπό την επίβλεψη του επιστημονικού συνεργάτη της Αθανάσιου Τσαμαλδούπη. Υπάρχει στενή συνεργασία με το Αιματολογικό Τμήμα, υπό τη Διεύθυνση της Άννας Κιουμή, και ειδικότερα με τους αιματολόγους Αθανάσιο Αναστασιάδη και Αναστασία Μπαντή.Πολύτιμη είναι η συνεισφορά του Τμήματος Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας και ειδικότερα του κ. Γεωργίου Μπάλλα. Οι συνεργασίες του Ειδικού Ιατρείου Δερματικών Λεμφωμάτων με το Παθολογοανατομικό Εργαστήριο της Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ και με τα αντίστοιχα Ειδικά Ιατρεία της Α΄ Δερματολογικής Κλινικής ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Ανδρέας Συγγρός και της Β΄ Δερματολογικής Κλινικής ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο Αττικόν είναι πολύχρονη, σταθερή και ιδιαίτερα παραγωγική σε επίπεδο διαγνωστικό, θεραπευτικό, ερευνητικό και συγγραφικό. Στο πλαίσιο λειτουργίας ενός ευρύτερου Δικτύου Διαχείρισης Ασθενών με Δερματικά Λεμφώματα στη Βόρεια Ελλάδα, έχει οργανωθεί ένα δίκτυο συνεργασίας με την Αιματολογική Κλινική του Νοσοκομείου Παπανικολάου και το ΕΚΕΤΑ. Το Ειδικό Ιατρείο Δερματικών Λεμφωμάτων συμμετέχει εδώ και πολλά έτη στην τεράστιας σημασίας πολυκεντρική διεθνή μελέτη PROCLIPI για την στοιχειοθέτηση προγνωστικών δεικτών για τα νοσήματα αυτά. Στο Ειδικό Ιατρείο, που λειτουργεί κάθε Παρασκευή, παρακολουθείται μεγάλος αριθμός ασθενών από όλη τη Βόρεια Ελλάδα. *Το άρθρο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό “ΧΡΕΟΣ ΖΩΗΣ” (τεύχος 62) του Γ.Ν. Παπαγεωργίου
