Το σημερινό οχυρό Ρούπελ κατασκευάστηκε την περίοδο 1936 – 1940, στην ίδια θέση που εκτείνονταν οι οχυρώσεις του 1914 – 1916, με την ίδια ακριβώς αποστολή της φρουράς του. Ν’ αντισταθεί σε αιφνιδιαστική επίθεση εχθρικών δυνάμεων και ν’ αποτρέψει προέλασή τους στη Στενωπό του Ρούπελ -και την ενδοχώρα στη συνέχεια- έως την επέμβαση στρατού εκστρατείας.
Συγκεκριμένα κατασκευάστηκαν επτά (7) μεγάλα στεγανά συγκροτήματα (Ουσίτα, Εισόδου, Μολών Λαβέ, Προφήτη Ηλία, Εξόδου, Νωτιαίας Άμυνας καθώς και ο Σταθμός Διοικήσεως) και εννέα (9) μεμονωμένα πολυβολεία, όχι μόνο στην είσοδο της Στενωπού του Ρούπελ, αλλά και στο ανηφορικό ανάγλυφο του όρους Άγκιστρο (Τσιγγέλι), προκειμένου να είναι αδύνατη η παράκαμψη των φυσικών εμποδίων από τον εχθρό.

Τα έργα κατασκευάστηκαν σε σημεία – κλειδιά, το ένα ψηλότερο του άλλου, με χαμηλότερο -κοντά στον ποταμό Στρυμόνα- την Ουσίτα και τον Σταθμό Διοικήσεως (σημερινή επισκέψιμη στοά) στο ψηλότερο σημείο του συγκροτήματος, παρέχοντας ταυτόχρονα αμοιβαία πλαγιοφύλαξη. Το συνολικό μήκος των υπόγειων στοών επικοινωνίας και καταφυγίων του Ρούπελ, άγγιξε τα 6.100 μ., ενώ 123 αριθμούσαν τα ενεργητικά σκέπαστρα (πολυβολεία, αντιαρματικά πυροβολεία, αντιαεροπορικά πυροβολεία, ολμοβολεία, βομβιδοβολεία, παρατηρητήρια κ.α.) που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην αναχαίτιση της γερμανικής επίθεσης το 1941. Κατά τον Β΄ Π.Π η φρουρά του αποτελούνταν από 44 αξιωματικούς και 1.353 οπλίτες, ενώ ο οπλισμός του αποτελούνταν :

• Επτά (7) πυροβόλα των 75.7 χιλ.
• Πέντε (5) αντιαρματικά των 35,1 χιλ.
• Ένα (1) αντιαεροπορικό των 37,3 χιλ.
• Τρία (3) αντιαεροπορικά των 20 χιλ.
• Δώδεκα (12) όλμους των 81 χιλ.
• 76 Βομβιδοβόλα
• Ατομικός οπλισμός φρουράς

Η Μάχη των Οχυρών
Η εντολή για προπαρασκευή της επιχείρησης «Μαρίτα», δόθηκε στις 13/12/1940 και η επίθεση κατά της Ελλάδας εκδηλώθηκε την Κυριακή 6/4/1941 στις 05:15 το πρωί, 45 λεπτά πριν από την προβλεπόμενη ώρα, σύμφωνα με τη γερμανική διακοίνωση που είχε επιδοθεί νωρίτερα στον Πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κορυζή από τον Γερμανό πρεσβευτή στην Αθήνα, πρίγκιπα Έρμπαχ.

Το δεύτερο «ΟΧΙ» της Ελλάδας, το πρώτο ήταν στις 28/10/1940 με την απάντηση στο ιταλικό τελεσίγραφο, έδωσε το πράσινο φως για την επίθεση της 12ης Γερμανικής Στρατιάς, υπό τον στρατάρχη Βίλχελμ Λιστ, κατά των ελληνικών οχυρωμένων θέσεων δυτικά του ποταμού Αξιού, από το Μπέλλες έως την Ροδόπη στην ανατολική Μακεδονία και στην Θράκη. Οι Γερμανοί διέθεσαν για την επίθεση κατά της χώρας μας 680.000 στρατιώτες, 1.200 τανκς και 700 αεροπλάνα, έναντι μόλις 70.000 Ελλήνων στρατιωτών, με επικεφαλής τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Μπακόπουλο, που επάνδρωναν τα οχυρά των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, τη θρυλική «Γραμμή Μεταξά». Η προβλεπόμενη δύναμη των 21 οχυρών, όπως επίσης η ποσότητα πυρομαχικών, τροφίμων κ.α., ήταν μειωμένα κατά 1/3 λόγω των αναγκών του συνεχιζόμενου πολέμου στην Αλβανία.

Κάτω από αυτές τις αντίξοες συνθήκες, οι λιγοστοί Έλληνες υπερασπιστές κατάφεραν να αμυνθούν σθεναρά στις αλλεπάλληλες επιθέσεις των υπέρτερων γερμανικών δυνάμεων. Κάποια καταλήφθηκαν μετά από άνισο αγώνα, ακόμη και σώμα με σώμα, και άλλα κατάφεραν να αποκρούσουν με επιτυχία τις επιθέσεις, προκαλώντας σοβαρές απώλειες στους εισβολείς.

Ο αγώνας κάμφθηκε μόνο όταν οι τεθωρακισμένες γερμανικές μεραρχίες, μετά την αστραπιαία κατάρρευση του νότιου Γιουγκοσλαβικού μετώπου, εισέβαλαν στα Σκόπια και από την κοιλάδα του Αξιού πέρασαν τα ελληνογιουγκοσλαβικά σύνορα στις 8/4/1941, παρακάμπτοντας ουσιαστικά τη Γραμμή Μεταξά. Τα μεσάνυχτα της ίδιας μέρας τα γερμανικά στρατεύματα μπήκαν στη Θεσσαλονίκη και κατέλαβαν την πόλη.

Η Μάχη των Οχυρών, όπως έγινε γνωστή, διήρκησε από τις 6 έως τις 10 Απριλίου 1941 και έληξε με νίκη των Γερμανών, οι οποίοι όμως δεν κατάφεραν να καταλάβουν τα περισσότερα από τα 21 οχυρά της Γραμμής Μεταξά και τις κύριες διαβάσεις προς την ενδοχώρα. Τα Στενά του Ρούπελ στις Σέρρες και το Υψίπεδο του Κάτω Νευροκοπίου στη Δράμα.

Αναμφισβήτητα, η Μάχη των Οχυρών αποτελεί μία από τις πιο ηρωικές στιγμές στην ιστορία του Ε.Σ. που έβαλε το δικό του λιθαράκι στην προσπάθεια των συμμάχων για επικράτηση κατά του Άξονα στη διάρκεια του Β΄ Π.Π. Οι γερμανικές απώλειες στα οχυρά ξεπέρασαν τις αντίστοιχες απώλειες από την κατάληψη ολόκληρων χωρών, όπως η Δανία και η Γιουγκοσλαβία. Μετά το τέλος της Μάχης των Οχυρών, οι Γερμανοί εκφράστηκαν με κολακευτικά λόγια τόσο για τα έργα, όσο και για τους Έλληνες υπερασπιστές τους.

Η ισχυρή ελληνική αντίσταση, πρώτα έναντι των Ιταλών (Ελληνοϊταλικός Πόλεμος) και ύστερα έναντι των Γερμανών (Μάχη των Οχυρών, Μάχη της Κρήτης, κ.ά.) ήταν ένας σημαντικός παράγοντας για την καθυστέρηση της γερμανικής επίθεσης στην Σοβιετική Ένωση και την επακόλουθη ήττα του Άξονα.

ΠΡΟΣΒΑΣΗ, ΕΙΣΟΔΟΣ & ΠΑΡΑΜΟΝΗ

• ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ : Καθημερινά 09:00 – 13:00.
• ΕΙΣΟΔΟΣ :   Ελεύθερη. Ωστόσο επειδή πρόκειται για στρατιωτική περιοχή, οδηγοί Ι.Χ. και λεωφορείων παραδίδουν στην κεντρική είσοδο Αστυνομική Ταυτότητα, που τους επιστρέφεται κατά την αναχώρησή τους από το συγκρότημα.
• ΠΡΟΣΒΑΣΗ :  Μέσω του Κάθετου Άξονα Α25 της Εγνατίας Οδού (Λαγκαδάς – Σέρρες – Προμαχώνας) με έξοδο στον Κόμβο 16 (Απόσταση Θεσσαλονίκη – Κόμβος Ρούπελ 115 χλμ). Στη συνέχεια ασφαλτοστρωμένη οδός καταλήγει στο Ρούπελ ( 4,5 χλμ).
• ΣΤΑΘΜΕΥΣΗ : Στο τέλος της διαδρομής υπάρχει οργανωμένος χώρος στάθμευσης, για Ι.Χ. και λεωφορεία.
• ΞΕΝΑΓΗΣΕΙΣ : Καταρτισμένο στρατιωτικό προσωπικό, πραγματοποιεί καθημερινά τακτικές οργανωμένες ξεναγήσεις, στο λόφο “Προφήτης Ηλίας” (με το λιτό ηρώο και το παρατηρητήριο προς τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα), στο Στρατιωτικό Μουσείο και στην κεντρική στοά, που στέγαζε κατά τον Β΄ Π.Π. τον Σταθμό Διοικήσεως του συγκροτήματος.
• ΚΥΛΙΚΕΙΟ : Το Κυλικείο & Πωλητήριο Αναμνηστικών λειτουργεί καθημερινά 09:00 – 13:00.

ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ & ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΕΙΣ

• Το οχυρό Ρούπελ θεωρείται ενεργή στρατιωτική μονάδα. Ακολουθήστε τις υποδείξεις του στρατιωτικού προσωπικού για λόγους ασφαλείας.
• Η φωτογράφιση και βιντεοσκόπηση επιτρέπεται αποκλειστικά στους επισκέψιμους χώρους (αποφεύγετε ωστόσο την καταγραφή του στρατιωτικού προσωπικού).
• Απαγορεύεται η πρόσβαση σε μη επισκέψιμα σημεία του συγκροτήματος καθώς και σε μη επισκέψιμες υπόγειες στοές.
• Tο Ρούπελ αποτελεί μνημείο της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Μην προκαλείτε καταστροφές και μην αφαιρείτε τίποτε από το εσωτερικό του. Οι παραβάτες διώκονται.
• Σεβαστείτε το περιβάλλον και το φυσικό τοπίο. Διατηρείστε τους χώρους καθαρούς.

Λεπτομέρειες μπορείτε να δείτε στον συνημμενο σύνδεσμο του ιστοτόπου.