Στο Επίκεντρο της Ίριδας

Δημοφιλείς Κατηγορίες

Edit Template

Report Abuse

fb img 1737304001478 fb img 1737304001478

Ιερό Άμμωνα Δία και Διονυσίου στην Καλλιθέα Χαλκιδικής

Ένας από τους σημαντικούς ναούς που έχουν εντοπιστεί στη Χαλκιδική είναι και αυτός του Άμμωνα Δία, ο οποίος αποκαλύφθηκε το 1969 με αφορμή την ανέγερση ξενοδοχείου, οπότε προκλήθηκε μερική καταστροφή της κρηπίδας (βάσης) του λατρευτικού κτηρίου. Η ανασκαφική έρευνα που συνεχίστηκε και τα επόμενα έτη 1970, 1971 και 1973 έδειξε ότι στη θέση αυτή της χερσονήσου της Κασσάνδρας ιδρύθηκε κατά το β' μισό του 8ου αιώνα π.Χ., από τους Ευβοείς αποίκους της πόλης Άφυτις, ιερό Διονύσου που λατρευόταν μαζί με τις Νύμφες στο σπήλαιο κάτω από το βράχο στη νοτιοδυτική πλαγιά του χώρου. Η λατρεία στο σπήλαιο, όπου οι πιστοί έφθαναν με λαξευτή κλίμακα, συνεχίστηκε και κατά τους επόμενους αιώνες μέχρι και το 2ο αιώνα μ.Χ.

Στην επίπεδη επιφάνεια, στο βόρειο τμήμα του χώρου, ιδρύθηκε προς το τέλος του 5ου αι. π.Χ. ιερό του αιγυπτιακής προέλευσης θεού Άμμωνα Δία. Αρχικά, προς το τέλος του 5ου αι. π.Χ., κατασκευάστηκε ένας κτιστός βωμός, αλλά αργότερα, στο β' μισό του 4ου αιώνα π.Χ., κτίστηκε δίπλα στο βωμό περίπτερος ναός δωρικού ρυθμού με λίθινο θριγκό (ανωδομή). Τον τελευταίο αντικατέστησαν με άλλο μαρμάρινο προς το τέλος του 3ου ή τις αρχές του 2ου αι. π.Χ. μετά από κάποια καταστροφή που υπέστη ο ναός. Τη στέγη του διακοσμούσαν πήλινες κεραμώσεις, ανάγλυφες και έγχρωμες. Η σχεδιαστική του αποκατάσταση είναι δυνατή με βάση τα αρχιτεκτονικά μέλη που βρέθηκαν διάσπαρτα.

Στα ρωμαϊκά χρόνια (1ος - 2ος αι. μ.Χ.) ο ναός μετασκευάστηκε και με το υλικό του κτίστηκαν στη νότια στενή πλευρά του δύο βαθμιδωτές κατασκευές (κερκίδες), ενώ μεταξύ τους, επάνω στον παλαιότερο βωμό, κατασκευάστηκε άλλος μικρός βωμίσκος. Στον υπαίθριο αυτό χώρο καθισμένοι οι πιστοί πρέπει να παρακολουθούσαν κάποια δρώμενα. Όπως δείχνουν τα ευρήματα, η ρωμαϊκή φάση του ναού διήρκησε μέχρι την εποχή των διαδόχων του Μεγάλου Κωνσταντίνου, οπότε πρέπει να καταστράφηκε οριστικά. Τμήμα παλαιοχριστιανικού λουτρού που ανασκάφηκε στο βόρειο άκρο του χώρου σχετίζεται ενδεχομένως με συνέχιση της λατρείας στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, αλλά και αργότερα στη μεσοβυζαντινή περίοδο. Την εγκατάλειψη του Ιερού ακολούθησε η λιθολόγηση των ερειπίων του από μοναχούς της ρωσικής μονής Παντελεήμονος, μετόχι της οποίας είχε γίνει η περιοχή.


Η πισίνα του βαλανείου

Το λουτρό (βαλανείο) αποτελείται από τρεις συνεχόμενους χώρους στον άξονα ΒΔ-ΝΑ, οι οποίοι επικοινωνούν μεταξύ τους. Κατατάσσεται στον «εν σειρά» αρχιτεκτονικό τύπο, που είναι και ο πλέον λειτουργικός και φανερώνει τη σειρά χρήσης των χώρων του, από τον ψυχρό οίκο, στο μέσο και τέλος στο θερμό. Ο τύπος, γνωστός από τα λουτρά της Πομπηίας, παρέμεινε ιδιαίτερα αγαπητός στις ανατολικές επαρχίες έως τους πρώιμους βυζαντινούς χρόνους. Ο βορειότερος χώρος, ο θερμός οίκος, caldarium, είναι μονόχωρος και απολήγει σε αψίδα. Η θέρμανση επιτυγχάνεται με υπόκαυστο, που δημιουργείται με πλέγμα τετράγωνων πεσσίσκων, επάνω στους οποίους στηρίζεται το δάπεδο. Οι τοίχοι έφεραν σύστημα θέρμανσης με πήλινους αεραγωγούς ορθογώνιας διατομής, tumuli, παχύ υδραυλικό κονίαμα και ορθομαρμάρωση. Στην κόγχη υπάρχει λεκάνη με ορθομαρμάρωση και στηθαίο, ενώ άλλοι λουτήρες εντοπίστηκαν στο δυτικό του τμήμα.Νότια του ψυχρού, υπάρχει ο μέσος οίκος, το tepidarium, που χωρίζεται σε επιμέρους τμήματα εφοδιασμένα με λουτήρες. Το σύστημα θέρμανσής του επιτυγχάνεται με υπόκαυστα με τοξωτά στηρίγματα σε συνεχή σειρά στο δάπεδο και πήλινα πηνία και πιόσχημα ορθογώνια πλακίδια, tegulae mammatae, στους τοίχους. Νότια του χώρου ανασκάφηκε ο ψυχρός οίκος, το frigidarium, εφοδιασμένο με λίθινες πλάκες στο δάπεδο και τοιχογραφίες στους τοίχους, που δε διατηρήθηκαν. Στο κέντρο του εντοπίστηκε βάθυνση διαστάσεων 3Χ3μ., με υπολείμματα χρωμάτων, και στις τέσσερις γωνίες της υπάρχουν βάσεις κιόνων. Πιθανότατα αρχικά ένα περιρραντήριο ή άλλη παρόμοια κατασκευή καταλάμβανε το κέντρο της. Ο χώρος ήταν εφοδιασμένος με αγάλματα, θραύσματα των οποίων μόνον ανακαλύφθηκαν κατά την ανασκαφή. Ανατολικά υπάρχει πισίνα με δάπεδο από πήλινες πλάκες, τρεις αναβαθμούς και κεφαλόσκαλο. Δυτικά του κεντρικού χώρου, απέναντι από την πισίνα, υπάρχει αποδυτήριο με πήλινες πλάκες και θρανίο που περιτρέχει τους τοίχους που ήταν αρχικά καλυμμένοι με τοιχογραφίες, που βρέθηκαν πεσμένες πίσω από το θρανίο που τοποθετήθηκε σε β? φάση. Βόρεια του αποδυτηρίου ανασκάφηκε χώρος, πιθανότατα δεξαμενή. Στο ΒΔ τμήμα του λουτρού βρίσκονται οι βοηθητικοί χώροι εξυπηρέτησης του λουτρού. Δυτικά του θερμού οίκου μικρός χώρος με κλιμακοστάσιο, το προπνιγείο, όπου υπήρχε η εστία πυροδότησης. Το κλιμακοστάσιο οδηγούσε σε χώρο όπου πρέπει να ήταν τοποθετημένος ο λέβητας για την παραγωγή ζεστού νερού που τροφοδοτούσε τους λουτήρες. Έξω από το προπνιγείο εντοπίστηκε χώρος απόρριψης των καταλοίπων της καύσης. Το προπνιγείο συνδεόταν με σύστημα υπόγειων κτιστών διαδρόμων και αγωγών με τοξωτή στέγαση για την κυκλοφορία του αέρα. Δεύτερο προπνιγείο εντοπίστηκε ανατολικά του μέσου οίκου. Πιθανότατα αυτό το δεύτερο εξυπηρετούσε το μέσο οίκο μόνον. Στο λουτρό εντοπίστηκαν τουλάχιστον δύο οικοδομικές φάσεις. Μια αρχική κατά τα αυτοκρατορικά χρόνια, χρονολόγηση στην οποία συνηγορούν μεταξύ άλλων και η μεγάλη πισίνα, τα τοξωτά στηρίγματα των υποκαύστων και οι αεραγωγοί ορθογώνιας διατομής και μια στα μέσα ή τέλη του 3ου αιώνα μ.Χ., κατά την οποία έγιναν επιδιορθώσεις και μικρές αλλαγές στην κάτοψή του, όπως το θρανίο του αποδυτηρίου, η δεξαμενή βόρειά του κ.λπ. Η χρήση του λουτρού συνεχίστηκε έως τις αρχές του 4ου αιώνα μ.Χ..Η λειτουργία του βαλανείου μέσα στον ιερό χώρο πρέπει να ήταν ιαματική - ένα θεραπευτήριο. Η θεραπεία και η ίαση από παλιά είχαν συνδεθεί με το νερό και το ρόλο αυτό έπαιζαν τα τελετουργικά λουτρά στα ιερά του Ασκληπιού. Το λουτρό πρέπει να συνδεθεί με τη λατρεία του Ασκληπιού που μαρτυρείται από τον 3ο ? 2ο αιώνα π.Χ., σύμφωνα με αναθηματική επιγραφή στη μονή του Αγίου Παντελεήμονος, που δημοσίευσε ο Μανόλης Βουτυράς. Η εύρεση χειρουργικών εργαλείων στο λουτρό και σε γειτονικούς χώρους βόρεια αυτού, ενισχύει την άποψη ότι το λουτρό πρέπει να λειτουργούσε ως θεραπευτήριο.Για πρώτη φορά μαρτυρείται το ιερό σε σχέση με ίαση από τον Ξενοφώντα, όταν ο Σπαρτιάτης Αγησίπολης, που αρρώστησε από ηλίαση το 379 π.Χ., κατά τις επιχειρήσεις στη Σιθωνία, θέλησε να καταφύγει στο ιερό του Διονύσου για να ιαθεί.

Πηγή Υπουργείο Πολιτισμού 

Χάρτης

Πληροφορίες Επικοινωνίας

Τηλέφωνο
Ταχυδρομικός Κώδικας
63077

Ιερό Άμμωνα Δία και Διονυσίου στην Καλλιθέα Χαλκιδικής 0 reviews

Write Your Review

There are no reviews yet.

Write Your Review

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Κατηγορίες

Περιοχή