«Πύργοι» ή «Εξοχές», ήταν οι ονομασίες με τις οποίες ήταν ευρύτερα γνωστή η περιοχή έξω από τα νοτιοανατολικά τείχη της πόλης. Ως ιδιαίτερη συνοικία με το όνομα Χαμηδιέ, προς τιμή του Σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ του Β’, αναφέρεται για πρώτη φορά στα φορολογικά βιβλία του οθωμανικού Δημοσίου, το 1885.

Η κατεδάφιση των νοτιοανατολικών τειχών το 1889 και η χάραξη της λεωφόρου Χαμηδιέ εξασφαλίζουν την άρση των φυσικών εμποδίων για την επέκταση της πόλης προς τα ανατολικά.

Η συγκοινωνιακή σύνδεση της συνοικίας με ιππήλατο τραμ το 1892, καθώς και οι έντονες στεγαστικές ανάγκες που δημιουργούνται μετά την πυρκαγιά του 1890, θέτουν τις βάσεις για την περαιτέρω εξέλιξη της συνοικίας.

Στις Εξοχές, η εγκατάσταση των κατοίκων δεν ακολούθησε το χωρικό διαχωρισμό της εντός των τειχών πόλης, ανά εθνική – θρησκευτική κοινότητα, αλλά υπάκουε σε αλλά κριτήρια καθαρά οικονομικού ή κοινωνικού χαρακτήρα.

Οι συνθήκες είναι ευνοϊκότερες για την ανέγερση νέων τύπων κατοικίας, προσαρμοσμένων στον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής, ενώ η κοινωνική και οικονομική κατάσταση των ιδιοκτητών υπαγορεύουν το μέγεθος και την επιλογή της μορφής.

Η εγκατάστασή τούς στις Εξοχές και κυρίως κατά μήκος της κεντρικής λεωφόρου, σε “μέγαρα μεγαλοπρεπέστατα”, είναι ιδιαίτερης σημασίας για την κοινωνική τους θέση και προβολή.

Συνοικία των Εξοχών
«Πύργοι» ή «Εξοχές», ήταν οι ονομασίες με τις οποίες ήταν ευρύτερα γνωστή η περιοχή έξω από τα νοτιοανατολικά τείχη της πόλης. Ως ιδιαίτερη συνοικία με το όνομα Χαμηδιέ, προς τιμή του Σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ του Β’, αναφέρεται για πρώτη φορά στα φορολογικά βιβλία του οθωμανικού Δημοσίου, το 1885.

Η ονομασία «Εξοχές» οφείλεται στην περιορισμένη δόμηση της συνοικίας, στην ύπαρξη μεγάλου αριθμού αγροτικών εκτάσεων και στον ημιμόνιμο χαρακτήρα της κατοικίας. ΄Οσον αφορά τούς «Πύργους», δεν ήταν παρά μικρής αξίας και έκτασης κτίσματα με κάποια οχυρωματική δόμηση ή διάταξη, που χρησίμευαν ως θερινές κατοικίες καθώς και για τη διαμονή αυτών που ασχολούνταν με την καλλιέργεια των κτημάτων.

Η κατεδάφιση των νοτιοανατολικών τειχών το 1889 και η χάραξη της λεωφόρου Χαμηδιέ εξασφαλίζουν την άρση των φυσικών εμποδίων για την επέκταση της πόλης προς τα ανατολικά.

Η συγκοινωνιακή σύνδεση της συνοικίας με ιππήλατο τραμ το 1892, καθώς και οι έντονες στεγαστικές ανάγκες που δημιουργούνται μετά την πυρκαγιά του 1890, θέτουν τις βάσεις για την περαιτέρω εξέλιξη της συνοικίας.

Στις Εξοχές, η εγκατάσταση των κατοίκων δεν ακολούθησε το χωρικό διαχωρισμό της εντός των τειχών πόλης, ανά εθνική – θρησκευτική κοινότητα, αλλά υπάκουε σε αλλά κριτήρια καθαρά οικονομικού ή κοινωνικού χαρακτήρα.

Οι συνθήκες είναι ευνοϊκότερες για την ανέγερση νέων τύπων κατοικίας, προσαρμοσμένων στον ευρωπαϊκό τρόπο ζωής, ενώ η κοινωνική και οικονομική κατάσταση των ιδιοκτητών υπαγορεύουν το μέγεθος και την επιλογή της μορφής.

Η εγκατάστασή τούς στις Εξοχές και κυρίως κατά μήκος της κεντρικής λεωφόρου, σε “μέγαρα μεγαλοπρεπέστατα”, είναι ιδιαίτερης σημασίας για την κοινωνική τους θέση και προβολή.

“Οι Πύργοι, οίτινες φαίνονται μεν προάστειον, χωριζόμενον από της πόλεως δια του Εβραϊκού νεκροταφείου, αποτελούν όντως μέρος αυτής, ως θερινή μάλλον αριστοκρατική συνοικία, είναι ο προσφιλέστερος περίπατος των Θεσσαλονικέων.
Είναι τα Πατήσια ή το Φάληρον των Αθηνών, το προάσιειον εκείνο το τελείως ευρωπαϊκόν την όψιν.“

Κ. Βουρδουνιώτης: ``Οι Πύργοι της Θεσσαλονίκης``, Ημερολόγιον του Σκόκκου, 1894.

Διαβάστε ΕΔΩ για

Ένα μυθιστόρημα που ζωντανεύει την παλιά Συνοικία των Εξοχών.

Η ταχύτητα της ανοικοδόμησης των μεταπολεμικών χρόνων δεν άφησαν περιθώρια στην οπτική μνήμη των κατοίκων της πόλης για τις κατεδαφιζόμενες επαύλεις της λεωφόρου των Εξοχών, ενώ οι λιγότερο σημαντικές, οι ανώνυμες κατοικίες, απλά σταμάτησαν να υπάρχουν, σαν να μην υπήρξαν ποτέ. Η σημερινή εικόνα της συνοικίας δεν μπορεί να εξιστορήσει όλο το παρελθόν της. Η ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός της Θεσσαλονίκης στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, η επέκταση της πόλης εκτός παραδοσιακού πυρήνα, η ραγδαία εξέλιξη της ανατολικής περιοχής και η καθοριστική για τη νέα συνοικία αρχιτεκτονική μορφολογία απετέλεσαν τα δεδομένα εκκίνησης της έρευνας και οδήγησαν στον προσδιορισμό του αντικειμένου της την εικονογραφία της συνοικίας των Εξοχών, ως πρώτης εκτός των τειχών περιοχής επέκτασης της Θεσσαλονίκης, και τη διαδικασία του μετασχηματισμού μιας ομάδας εξοχικών κατοικιών σε μία συνοικία αυτόνομη, μοντέρνα, γοητευτική.

Μπορείτε να βρείτε το σχετικό βιβλίο

Η Θεσσαλονίκη εκτός των τειχών - Εικονογραφία της συνοικίας των εξοχών (1885-1912)
Βασίλης Κολώνας

Επίσης μπορείτε να δείτε  μια εικονογραφία και την αρχιτεκτονική της συνοικίας ΕΔΩ