Η Θεσσαλονίκη ιδρύθηκε το 316/315 π.Χ. από το βασιλιά της Μακεδονίας Κάσσανδρο. Ο αρχικός πληθυσμός της συγκροτήθηκε από κατοίκους 26 μικρών πόλεων της γύρω περιοχής, που μετεγκαταστάθηκαν σ’ αυτήν. Ο Κάσσανδρος έδωσε στην πόλη το όνομα της συζύγου του και αδελφής του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Η επιλογή της συγκεκριμένης θέσης από τον Κάσσανδρο υπήρξε εξαιρετικά επιτυχής, όπως έδειξαν ο χρόνος και η ιστορία. Κτισμένη σε περιοχή πλούσια σε παραγωγικές πηγές, προστατευμένη από τον ορεινό όγκο του Χορτιάτη, στο βάθος του ασφαλούς για τα πλοία Θερμαϊκού κόλπου, ανοικτή στη θαλάσσια επικοινωνία, με τους ποταμούς να ανοίγουν φυσικά περάσματα προς τη βαλκανική ενδοχώρα, η Θεσσαλονίκη, πραγματικό σταυροδρόμι χερσαίων και υδάτινων δρόμων, έμελλε να έχει τη μοίρα που λίγες ευρωπαϊκές πόλεις ευτύχησαν να έχουν: μακραίωνη, αδιάσπαστη ιστορική παρουσία και την οντότητα μιας μεγαλούπολης.
Κοσμοπολίτικη στην αρχαιότητα, όπως δείχνει και η λατρεία διάφορων θεών, της αρχαίας Ελλάδας αλλά και ξενόφερτων από την Αίγυπτο και την Ανατολή, η Θεσσαλονίκη έκανε την γνωριμία της με το χριστιανισμό το έτος 50, όταν ο Απόστολος Παύλος την επισκέφθηκε για πρώτη φορά και δίδαξε σε εβραϊκή συναγωγή. Στην εποχή του Βυζαντίου υπήρξαν περίοδοι που ήταν η σημαντικότερη πόλη μετά την Κωνσταντινούπολη, η «Πρώτη μετά την Πρώτη», όπως την αποκαλούν οι βυζαντινοί συγγραφείς. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας διατήρησε τη σπουδαιότητά της, όντας το μεγαλύτερο αστικό κέντρο στο ευρωπαϊκό τμήμα της οθωμανικής αυτοκρατορίας με πολυφυλετική κοινωνία. Με την απελευθέρωσή της το 1912 ενσωματώθηκε στο ελληνικό κράτος.
Λόγω της γεωπολιτικής της θέσης, η Θεσσαλονίκη υπήρξε ανέκαθεν σταυροδρόμι όπου συναντήθηκαν και συνυπήρξαν για μεγάλες χρονικές περιόδους άνθρωποι με διαφορετικές θρησκευτικές και πολιτιστικές καταβολές. Ωστόσο, διατήρησε σταθερά την ελληνικότητά της, η οποία ενδυναμώθηκε με την εγκατάσταση της μικρασιατικής προσφυγιάς το 1922. Η έκθεση στο Λευκό Πύργο παρουσιάζει με συνοπτικό τρόπο όψεις της ιστορίας της πόλης διαχρονικά, ελπίζοντας ότι θα κεντρίσει το ενδιαφέρον του επισκέπτη να γνωρίσει καλύτερα την πόλη, τα μνημεία και τα θεματικά μουσεία της.
Στόχος της έκθεσης δεν είναι να «μουσειοποιήσει» την πόλη, αλλά να τη «συστήσει» στους επισκέπτες και ιδιαίτερα στους κατοίκους της. Η γνωριμία αυτή είναι ουσιαστική, για να μπορέσει ο επισκέπτης της έκθεσης να συνειδητοποιήσει την ιστορικότητα και την αξία της πόλης, να «προσωποποιήσει» την πόλη και να αναπτύξει μαζί της σχέση σεβασμού: ό,τι γνωρίζουμε καλύτερα, το αγαπάμε περισσότερο. Η δημιουργία της σχέσης αυτής μοιάζει να είναι επιτακτική, σήμερα ακόμη περισσότερο, αφού η πόλη έχει δεχτεί τα τελευταία χρόνια πλήθος νέων κατοίκων, που έχουν ανάγκη από ένα τόπο για να ριζώσουν.
Info Kiosks
Το project «Διαχείριση Επισκεπτών» μέρος του οποίου αποτελεί ο εξοπλισμός και η λειτουργία των Info Kiosks είναι μια πρωτοβουλία του Δήμου Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με το Thessaloniki Convention Bureau (TCB) και δωρητή το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Περίπτερο πλατείας Αριστοτέλους
Το γυάλινο περίπτερο της Αριστοτέλους παραχωρήθηκε στο Δήμο Θεσσαλονίκης από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης τον Ιούνιο του 2012 και έκτοτε λειτουργεί ως περίπτερο πληροφόρησης των επισκεπτών της πόλης. Σε προνομιούχο θέση επί της πλατείας Αριστοτέλους, αποτελεί πόλο έλξης των τουριστών και κέντρο ενδιαφέροντος και ενημέρωσης τουριστικών πρακτόρων, δημοσιογράφων και συγγραφέων τουριστικών οδηγών που επισκέπτονται την πόλη. Μέσω του έργου «Διαχείριση επισκεπτών» το περίπτερο αυτό εξοπλίζεται με σύγχρονα διαδραστικά συστήματα που ενισχύουν την προβολή των τουριστικών και πολιτιστικών πόρων της πόλης.
Περίπτερο Βασιλικού Θεάτρου
Από τον Απρίλιο του 2018, λειτουργεί και δεύτερο σημείο τουριστικής πληροφόρησης δίπλα στο Βασιλικό Θέατρο και σε άμεση γειτνίαση με τον Λευκό Πύργο. Το γυάλινο περίπτερο παραχωρήθηκε επίσης από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, διαμορφώθηκε κατάλληλα και εξοπλίστηκε με καινοτόμα διαδραστικά συστήματα υψηλής τεχνολογίας.
Ωράριο λειτουργίας περίπτερων πληροφόρησης επισκεπτών:
Δευτέρα έως Κυριακή 10:00 – 18:00
Στα Info Kiosks διατίθενται χάρτες και έντυπα του Δήμου Θεσσαλονίκης σε διάφορες γλώσσες. Επίσης, μέσω του συστήματος ηλεκτρονικής προβολής και διαχείρισης πολιτιστικών & τουριστικών πόρων, υπηρεσιών και εκδηλώσεων προβάλλονται οι τουριστικοί και πολιτιστικοί πόροι της πόλης.
Διαβάστε ΕΔΩ
Διαβάστε ΕΔΩ
Για Παλαιά Ξενοδοχεία της Θεσσαλονίκης δείτε το σχετικό μας άρθρο ΕΔΩ
Αρχαία Θεσσαλονίκη
Από την ίδρυση της μέχρι και σήμερα, η πόλη της Θεσσαλονίκης αποτελεί το σημαντικότερο λιμάνι της Βόρειας Ελλάδας. Βρίσκεται σε ιδανική θέση για τη σύνδεση των θαλάσσιων οδών του Αιγαίου με τα Βαλκάνια στα βόρεια μέσω της κοιλάδας του Αξιού, με την Ανατολή μέσω της Εγνατίας οδού και με τη Δύση μέσω της Πέλλας και Έδεσσας. Ο Κάσσανδρος ήταν ο πρώτος που αναγνώρισε τη σημαντική θέση στους μυχούς του Θερμαϊκου κόλπου, κατάργησε τους οικισμούς της περιοχής αυτής και με συνοικισμό ίδρυσε τη νέα πόλη, τη Θεσσαλονίκη, δίνοντάς της το όνομα της γυναίκας του. Στα Γεωγραφικά του Στράβωνα (VII, 24) γίνεται εκτενής αναφορά για το συνοικισμό και την ίδρυση της πόλης γύρω στα 316/15 π.Χ. Η πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή κατά τους ελληνιστικούς και ιδιαίτερα τους ρωμαϊκούς χρόνους.
Η ίδρυση της Θεσσαλονίκης ανάγεται στα χρόνια των διαδόχων του Μεγάλου Αλεξάνδρου, όπου μια τεράστια αυτοκρατορία μέσω των συνεχιστών του Αλεξάνδρου, προσπαθούσε να βρει διεξόδους και λύσεις. Η εμφάνιση νέων αγορών, η προώθηση νέων προϊόντων και η ανταλλαγή νέων πνευματικών αγαθών και ιδεών επιζητούσε μια καινούργια μητρόπολη που θα γινόταν πομπός και δέκτης ταυτόχρονα όλων αυτών. Η Θεσσαλονίκη ήρθε να κλείσει το κενό αυτό στη Μακεδονία.
Η ταχύτατη ανάπτυξη κατέστησε τη Θεσσαλονίκη σημαντικότατο εμπορικό κέντρο με διασυνδέσεις σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Η σπουδαιότητα της πόλης ανάγκασε το Φίλιππο Ε' να της παραχωρήσει το δικαίωμα κοπής νομισμάτων. Η πολιτική και κοινωνική δομή της πόλης παρουσιάζει πολλά κοινά στοιχεία με νοτιοελληνικές πόλεις, καθώς διαθέτει βουλή και εκκλησία του δήμου, δήμους και φυλές. Στα τελευταία χρόνια του μακεδονικού βασιλείου η Θεσσαλονίκη ακολουθεί την πορεία των άλλων μακεδονικών πόλεων. Οι μακροχρόνιοι πόλεμοι του Περσέα με τους Ρωμαίους και η ήττα του στη μάχη της Πύδνας (168 π.Χ.) οδηγούν στην υποταγή της Μακεδονίας από τον Αιμίλιο Παύλο.
Με το διαχωρισμό της Μακεδονίας σε τέσσερις αυτόνομες επαρχίες, η Θεσσαλονίκη εντάχτηκε στη δεύτερη επαρχία, ενώ μετά την καταστολή της ανταρσίας του Ανδρίσκου (149 π.Χ.) η πόλη γίνεται πρωτεύουσα της καινούργιας ρωμαϊκής επαρχίας της Μακεδονίας. Στην περίοδο της ρωμαϊκής δημοκρατίας η Θεσσαλονίκη ανακηρύσσεται civitas libera, κόβει δικά της νομίσματα και συνεχίζει να διαδραματίζει σημαντικότατο ρόλο στο παγκόσμιο εμπόριο. Καθοριστικό παράγοντα στην παραπέρα ανάπτυξή της αποτελεί και η κατασκευή της Εγνατίας Οδού στα μέσα του 2ου αιώνα π.Χ. από τον ανθύπατο Γναίο Εγνάτιο. Στη Θεσσαλονίκη βρίσκει κατάλυμα ο Κικέρωνας για ένα διάστημα, την εποχή της εξορίας του από τη Ρώμη (58 π.Χ.). Οι επαφές της με πολλές και διάφορες περιοχές δίνουν στην πόλη ένα χαρακτήρα πολυπολιτισμικό, όπου είναι σχετικά εύκολο να δράσουν και να αναπτυχτούν νέες ιδέες. Έτσι, συμβάλλει ιδιαίτερα στη διάδοση του χριστιανισμού στα Βαλκάνια, καθώς οι λόγοι του αποστόλου Παύλου βρίσκουν εκεί εύφορο έδαφος. Πρώτος επίσκοπος της πόλης ανακηρύσσεται ο μαθητής του απόστολου Παύλου Αρίσταρχος. Στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ. επισκέπτεται τη Θεσσαλονίκη και ο Λουκιανός, διακεκριμένος σοφιστής και συγγραφέας.
Στις πρώτες δεκαετίες του 3ου αιώνα μ.Χ. η σταθερότητα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας κλονίζεται, οικονομικές δυσχέρειες, εσωτερικές ταραχές και εμφύλιες διαμάχες συγκλονίζουν την αυτοκρατορία. Μέσα στο πλαίσιο αυτό η Θεσσαλονίκη αποδέχεται πρόθυμα προνομιακούς τίτλους, όπως αυτού του νεωκόρου ή αυτού της κολωνίας (ρωμαϊκής αποικίας, στα χρόνια του Τραϊανού Δέκιου, 249 - 251 μ.Χ.). Στα μέσα του 3ου αι. μ.Χ. η πόλη περνάει δύσκολες ώρες με τις επιθέσεις των Γότθων και των Ερούλων. Μια νέα περίοδος ανάπτυξης και ακμής ξεκινάει με τον αυτοκράτορα Διοκλητιανό, ο οποίος καταφέρνει να σταθεροποιήσει την πολιτικοοικονομική κατάσταση της με διάφορες μεταρρυθμίσεις. Ο καίσαρας Γαλέριος Μαξιμιανός επιλέγει την πόλη ως νέα έδρα του και ξεκινάει ένα μεγαλόπνοο οικοδομικό πρόγραμμα, το οποίο δίνει και πάλι αίγλη στη Θεσσαλονίκη. Η εξέλιξή της αυτή συνεχίζεται και στη βυζαντινή εποχή.
Χρονολόγηση
316 - 167 π.Χ.
167 π.Χ. - 323 μ.Χ.
316 π.Χ.
Μυθολογικά / Ιστορικά Πρόσωπα
Γαλέριος
Θεσσαλονίκη
Κάσσανδρος
Περιγραφή
Η σπουδαία γεωγραφική θέση της Θεσσαλονίκης βοήθησε στην αλματώδη ανάπτυξη της πόλης του Κασσάνδρου. Πρόκειται για έναν αρχαιολογικό χώρο, ο οποίος λόγω της συνεχούς κατοίκησης του από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα αλλά και φυσικών καταστροφών έχει να παρουσιάσει μικρό τμήμα των αρχαίων κτηριακών του εγκαταστάσεων, ιδιαίτερα των ελληνιστικών. Κυριότερα μνημεία της πόλης, τα οποία είναι σήμερα επισκέψιμα, αποτελούν η οχύρωση της, η αγορά ή το ρωμαϊκό forum, το γαλεριανό ανακτορικό συγκρότημα με διάφορες αίθουσες, το Οκτάγωνο, η θριαμβική αψίδα του Γαλερίου, η Ροτόντα και οι μακεδονικοί τάφοι.
Το ρυμοτομικό σχέδιο της ελληνιστικής Θεσσαλονίκης στηρίχτηκε στο ιπποδάμειο σύστημα με κάθετα τεμνόμενους δρόμους, οι οποίοι όριζαν μεγάλα οικοδομικά τετράγωνα. Ελάχιστα είναι, ωστόσο, τα ίχνη της ελληνιστικής περιόδου, τα οποία αποτελούνται από θεμέλια σπιτιών στο κέντρο της σημερινής πόλης και από τμήματα της οχύρωσης. Τα τμήματα αυτά εντοπίστηκαν στο Επταπύργιο και πρέπει μάλλον να συνδυαστούν με την ακρόπολη της Θεσσαλονίκης. Από τα δημόσια κτήρια δε σώζεται σήμερα σχεδόν τίποτε. Η αγορά της πόλης πιθανό να βρισκόταν στην ίδια θέση με το ρωμαϊκό forum, κάτω από το οποίο βρέθηκαν λείψανα κτηρίων της περιόδου αυτής. Οι αρχαίες πηγές αναφέρουν, επίσης, ότι υπήρχαν ανάκτορα και γυμνάσιο (επιβεβαιώνεται η ύπαρξή του από επιγραφικές μαρτυρίες). Στα δυτικά της πόλης αναπτυσσόταν η περιοχή των ιερών χώρων, όπου πιθανότατα θα βρισκόταν το ιερό του Διονύσου και του Σάραπι (αιγυπτιακής θεότητας), τμήμα του οποίου έχει έρθει στο φως. Καλύτερα διατηρημένοι σώζονται οι μακεδονικοί τάφοι στην ευρύτερη περιοχή της πόλης («τάφος πλατείας Συντριβανίου, «τάφος Μαιευτηρίου, «τάφος Χαριλάου, «τάφος οδού Μοναστηρίου, «τάφος Νεάπολης).
Η ζωή στην πόλη συνεχίστηκε απρόσκοπτα και κατά τη ρωμαϊκή περίοδο. Η πολεοδομική συγκρότηση παραμένει η ίδια και εξελίσσεται. Η πόλη διαθέτει ένα ορθογώνιο σε κάτοψη σχήμα, ορθογώνια οικοδομικά τετράγωνα με ιδιωτικές οικίες και ένα συμμετρικό πλέγμα δρόμων με κατεύθυνση ανατολικά - δυτικά (decumani) και βόρεια - νότια (cardines). Στις πολυάριθμες σωστικές ανασκαφές έχουν ανακαλυφτεί τμήματα ρωμαϊκών δρόμων με οδόστρωμα από μεγάλες μαρμάρινες πλάκες. Τα δημόσια κτήρια βρίσκονταν στο κέτρο της πόλης. Το forum εκτεινόταν από τη σημερινή Εγνατία μέχρι την οδό Ολύμπου και αποτελείται από δύο υπαίθριες πλατείες, πλαισιωμένες από στοές και άλλα οικοδομήματα. Λίγο πιο πάνω και ανατολικά της αγοράς, σχετίστηκαν τα λείψανα ενός κτηρίου με τη Βιβλιοθήκη (γωνία οδών Ολύμπου και Αγν. Στρατιώτη). Βορειότερα είχαν κτιστεί το γυμνάσιο και το στάδιο, όπου βρέθηκαν πολλές επιγραφές με μαρτυρίες διάφορων αγώνων. Συγκροτήματα πολυτελών θερμών έχουν ανακαλυφτεί σε πολλά σημεία της πόλης (λείψανα θερμών στους χώρους της Αγίας Σοφίας, του Αγίου Δημήτριου, της Αχειροποίητου και σε άλλους χώρους μέσα στην πόλη). Ιδιωτικές κατοικίες της ρωμαϊκής περιόδου έχουν αποκαλυφτεί αποσπασματικά σε πολλές περιοχές με κοινό χαρακτηριστικό δαπέδων στρωμένων με πήλινες ή μαρμάρινες πλάκες αλλά και με ψηφιδωτά Ο δυτικός τομέας της πόλης συνεχίζει να αποτελεί το θρησκευτικό κέντρο της. Βόρεια από το forum τοποθετείται ο ναός για τη λατρεία των ρωμαίων αυτοκρατόρων, ενώ κοντά στη Χρυσή Πύλη βρισκόταν το ιερό των αιγυπτιακών θεοτήτων. Η οχύρωση της πόλης διατηρεί τη γραμμή της ελληνιστικής οχύρωσης με μερικές επισκευές και προσθήκες.
Οικοδομικός οργασμός παρατηρείται στα χρόνια των Αντωνίνων (τέλη 2ου αι. μ.Χ) και των Σεβήρων (αρχές 3ου αι. μ.Χ.). Ωστόσο η μεγάλη οικοδομική έξαρση εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της πρώτης Τετραρχίας με την απόφαση του Γαλερίου, να ορίσει ως έδρα του την πόλη. Η πόλη επεκτείνεται προς τα ανατολικά, όπου καταστρέφεται τμήμα του ανατολικού τείχους της για να αναπτυχθεί το ανακτορικό συγκρότημά του Γαλερίου. Κτίζονται σε μια έκταση 150.000 τ.μ επιβλητικά και λαμπρά οικοδομήματα, ανάκτορο, ροτόντα, οκτάγωνο, αψίδα θριάμβου και ιππόδρομος, τα οποία αποτελούν τον κεντρικό πόλο διοίκησης και ελέγχου όλης της επαρχίας.
Πηγή κειμένων
Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης
Τ.Κ. 54621, Θεσσαλονίκη (Νομός Θεσσαλονίκης)
Τηλέφωνο: +30 2313 310400
Φαξ: +30 2310 247106
Email: efapoth@culture.gr
Πρόσβαση στον Αρχαιολογικό Χώρο
Η Θεσσαλονίκη διαθέτει αεροδρόμιο, λιμάνι και συνδέεται μέσω της Εθνικής Οδού με Αθήνα και Ευρώπη.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Vickers M., "Thessalonike" in R. Stillwell (ed), The Princeton Encyclopedia of classical Sites, Princeton 1976, 912-913
Danoff Chr., "Thessaloniki" in Der kleine Pauly, Bd. 5, Munchen 1979, 761-763
Θεσσαλονίκη, Aπό τα προϊστορικά μέχρι τα χριστιανικά χρόνια (οδηγός της έκθεσης), Αθήνα 1986, 22-78
Τουράτσογλου Ι., Μακεδονία: ιστορία, μνημεία, μουσεία, Αθήνα 1996, 61-95
Δείτε επίσης σε άλλες μας αναρτήσεις
Άλλα μουσεία και αρχαιολογικοί χώροι στον ίδιο νομό
Αγρέπαυλη στη θέση Παλαιόκαστρο Ωραιοκάστρου Θεσσαλονίκης
Αρχαία Αγορά Θεσσαλονίκης
Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχαίας (Ρωμαϊκής) Αγοράς Θεσσαλονίκης
Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης
Γαλεριανό Συγκρότημα
Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης
Έπαυλη Αχμέτ Καπαντζή-Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τραπέζης
Έπαυλη Γιάκο Μοδιάνο - Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας - Θράκης
'Επαυλη Κάζα Μπιάνκα - Δημοτική Πινακοθήκη
There are no reviews yet.