Μπενουζίλιο
Παλιό Μεταξουργείο στην Πυλαία
Φωτογραφίες της 15/10/2017

Κτίσθηκε περί το 1880. Ανήκε στο μεγάλο τσιφλίκι των Αλλατίνι. Το 1920 αγοράσθηκε από τον Λεβή Μπενουζίλιο και μετατράπηκε σε βιοτεχνία κατασκευής κλειδαριών και κουμπιών. Αργότερα έγινε Μεταξουργείο.

Οι μουριές της Πυλαίας αποτέλεσαν πρόσφορο έδαφος για τους μεταξοσκώληκες, από τους οποίους στηριζόταν η παραγωγή του Μεταξουργείου.

Το 1988 χαρακτηρίσθηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
Το βοηθητικό κτίριο (γραφεία;), βρίσκεται σε χειρότερη κατάσταση, αν και σε παράθυρο του ισογείου υπήρχε τζάμι (όχι σπασμένο), πιθανώς λόγω κάποιας πρόσφατης χρήσης του.
Εντυπωσιάζει ο μαντρότοιχος και η καμινάδα.

Το 1952  πολλά μεταξουργεία εξαφανίστηκαν, το Μπενουζίλιο  όμως λόγω της μετατροπής του σε μεταξουργείο, μπόρεσε να διατηρηθεί , λόγω των πολλαπλών του χρήσεων. Το ακίνητο κληρονομήσει από  την κόρη του Μπενουζίλιο Λίλυ, η οποία το 1976 το πούλησε στους σημερινούς ιδιοκτήτες, Αδελφούς Μούχα.

Μετά από σχετική αίτηση το 1988, χαρακτηρίσθηκαν ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία του «Μεταξουργείου Μπενουζίλιο», τα τρία παλιά κτίρια, ο μαντρότοιχος και η καμινάδα, κτισμένη πάνω σε μία  ορθογωνική  βάση ύψους 2 μέτρων όπου στηρίζεται ο κύριος κορμός « το φουγάρο », κυκλικής διατομής.

Το 1994 κατατέθηκε σχετική πρόταση για την αξιοποίηση του διατηρητέου «Μπενουζίλιο» από τον Αρχιτέκτονα και Διευθυντή του Λαογραφικού και Εθνολογικού Μουσείου Μακεδονίας-Θράκης κ. Ζήση Σκαμπάλη, η οποία όμως δεν πραγματοποιήθηκε.

Παλιοί κάτοικοι της περιοχής, θυμούνται το μπροστινό διαλυμένο κτίριο με την κατεστραμμένη σκεπή, να είναι το κέντρο της αντίστασης κατά των Γερμανών και να μένουν  αντιστασιακοί και να κρύβονται λίρες στους τοίχους του προορίζονταν για την επίτευξη σαμποτάζ κατά των κατακτητών.

Αρχιτεκτονικά στοιχεία

Το συγκρότημα αποτελείται από το αρχικό, διώροφο επίμηκες κτίριο και διάφορες μεταγενέστερες προσθήκες που εφάπτονται σε αυτό. Στα όρια επίσης του εργοστασίου, βρίσκεται και ένα ακόμα διώροφο κτίσμα, τετραγωνικής κάτοψης, που έχει καταρρεύσει προς το εσωτερικό του (κάτι που καθιστά την πρόσβαση αδύνατη) καθώς και μια υψικάμινος (μισή σε ύψος από την αρχική). Το αρχικό κτίριο αλλά και η επιμήκης ισόγεια προσθήκη διασώζονται σε καλή σχετικά κατάσταση. Παρά την μεγάλη ηλικία του, το διώροφο πέρα από φθορές στο επίχρισμα και την κατάρρευση της στέγης σε ένα μικρό σημείο, δεν δείχνει την ηλικία του. Η αντοχή του ίσως οφείλεται στην λιθοδομή, που αποκαλύπτεται σε αρκετά σημεία όπου έχει φθαρεί το επίχρισμα. Η στέγη του είναι τετράρριχτη και τα κεραμίδια των Κεραμείων Αλλατίνι αλλά και Pierre Amedee από την Μασσαλία. Αξιόλογο στοιχείο, οι μαντεμένιες κολώνες που τις συναντάμε εδώ και σε ελάχιστα ακόμα κτίρια της πόλης (τις βλέπουμε επίσης και στην Κλινική Νεδέλκου, το κτίσμα στο λιμάνι, τον Ζύθο στα Λαδάδικα, το Νοσοκομείο Αγ. Δημήτριος και το Κύρτση Χάνι).

Πηγές πληροφόρησης

Πληροφορίες και στοιχεία που περιέχονται στις ιστοσελίδες vidarchives.gr, vidaomada.gr, vida-omada.blogspot.com

Βακαλοπούλου Μ., Δανιήλ Μ., Λαμπρόπουλος Χ., Φασουράκης Η. (επιμ.), 2017, Βιομηχανικά Δελτία Απογραφής, Νεδέλκος Θωμάς.

"Η Πυλαία στο πέρασμα των αιώνων, ιστορία και λαογραφία” της κας Φανούλας Τσούκα-Φουντουκίδου.