Η αγροικία βρίσκεται στην είσοδο του οικισμού του Παλαιοκάστρου. Περιλαμβάνει περίβολο με πύργο, περίστυλη αυλή με πηγάδι στο κέντρο, δωμάτια διατεταγμένα εκατέρωθεν μεγάλου τρικλινίου, αποθήκη με ληνό – δεξαμενή και λουτρό. Σώζεται σε ικανό ύψος - τοιχοποιίες πάνω από 2μ – και έκταση.

Περιγραφή

Το μνημείο έχει ανασκαφεί αποσπασματικά. Από τις τέσσερις στοές του περιστυλίου ανασκάφτηκαν η ανατολική και η βόρεια. Το δάπεδο της ανατολικής στοάς καλύπτεται με ψηφιδωτά. Διαμορφώνονται δύο επιμήκη διάχωρα μέσα σε πλαίσιο όρθιων και ανεστραμμένων τριγώνων και ελισσόμενου βλαστού με κισσόφυλλα. Στο βόρειο διάχωρο απεικονίζεται οκτάγωνο, στις πλευρές του οποίου εφάπτονται τετράγωνα και ρόμβοι. Στο νότιο διάχωρο σειρές εξαγώνων εναλλάσσονται με σειρές ρόμβων. Η βόρεια στοά απολήγει ανατολικά σε αψίδα εγγεγραμμένη σε ορθογώνιο. Το δάπεδο της αψίδας καλύπτεται με το διακοσμητικό θέμα της κουκουνάρας σε πλαίσιο οφθαλμωτού πλοχμού. Το υπόλοιπο τμήμα της στοάς χωρίζεται σε πέντε διάχωρα που περιβάλλονται από τριταινιωτό πλοχμό και εντάσσονται σε ένα ενιαίο πλαίσιο πολύχρωμου ζατρικίου. Στη νότια πλευρά προστέθηκε εξωτερικά και ένα πλαίσιο από ιωνικά κυμάτια. Τα πέντε διάχωρα κοσμούνται με γεωμετρικά μοτίβα και ανθρώπινες μορφές, εκ των οποίων σώζονται λίγα δείγματα. Ένα από αυτά είναι ανδρική γενειοφόρος μορφή, που συνοδεύεται από την επιγραφή «Εχέδωρος» και αποτελεί προσωποποίηση του ομώνυμου ποταμού.

Από τη βόρεια στοά του περιστυλίου οδηγείται κανείς μέσω τριβήλου στο τρικλίνιο, το οποίο απολήγει στο βόρειο άκρο του σε αψίδα. Το δάπεδό της σώζει ψηφιδωτό αποτελούμενο από σύνθεση κατά κορυφήν εφαπτόμενων οκταγώνων, τα οποία ορίζουν ανά τέσσερα τετράκτινα αστεροειδή σχήματα μέσα σε πλαίσια από σπειρομαίανδρο και οφθαλμωτό πλοχμό. Το δάπεδο του τρικλίνιου κοσμεί ψηφιδωτό στο κέντρο του οποίου παριστάνεται πολυάκτινος ρόδακας. Πλαισιώνεται στις γωνίες από κανθάρους εκ των οποίων φύονται κληματίδες με σταφύλια. Αυτές σχηματίζουν κύκλους όπου απεικονίζονται πτηνά και ζώα. Τους τοίχους της αίθουσας κάλυπτε γραπτός διάκοσμος σε τρία στρώματα.

Εκατέρωθεν του τρικλίνιου σώζονται δυο ζεύγη δωματίων. Τα δάπεδά τους κοσμούνταν με ψηφιδωτά που εικόνιζαν ανθρώπινες μορφές σε συνδυασμό με γεωμετρικά θέματα, τα οποία σώζονται αποσπασματικά. Ενδεικτικά, αναφέρουμε την παράσταση της Λήδας με τον κύκνο και της γυμνής χορεύτριας.

Η οχυρωμένη έπαυλη χρονολογείται στο α΄ μισό του 5ου αιώνα μΧ. Τον 6ο αιώνα υπέστη επισκευές, ενώ επεμβάσεις εντοπίζονται στα τέλη του 6ου ? αρχές 7ου αιώνα, όπου τοποθετείται και η προσθήκη της δεξαμενής ? ληνού. Τον 7ο ? 8ο αιώνα κατασκευάστηκαν τα κτήρια στο νότιο άκρο της αυλής και έγιναν επισκευές ώστε να αποκτήσει αποθηκευτικό χαρακτήρα. Πρέπει να καταστράφηκε από πυρκαγιά αυτή την περίοδο.

Συντάκτης

Μαρία Τσιάπαλη,

Προϊσταμένη της ΕΦ.Α.ΠΕ.Θ.  

Υπηρεσιακή Μονάδα:
Εφορεία Αρχαιοτήτων περιφέρειας Θεσσαλονίκης

Ωραιόκαστρο, Δ.Κ. Ωραιοκάστρου, Δ. Ωραιοκάστρου, Π.Ε. Θεσσαλονίκης (Νομός Θεσσαλονίκης)

Τηλέφωνο: 2310801428
Email: efapeth@culture.gr

Πρόσβαση στον Αρχαιολογικό Χώρο

Στο χώρο έχει τοποθετηθεί στέγαστρο και το μνημείο είναι ορατό περιμετρικά.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

Ασημακοπούλου-Ατζακά Π., Τα ψηφιδωτά δάπεδα της Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1998

Μαρκή, Ε. - Ακριβοπούλου, Σ., «Ανασκαφή αγρέπαυλης στο Παλιόκαστρο Ωραιοκάστρου», ΑΕΜΘ 17 (2003), Θεσσαλονίκη 2005, 283-298

Arxaia oraiokastro